G450

Het is niet wat het lijkt

Het nieuwe jaar was slecht begonnen. Ik had gehoopt op de 30 miljoen van de Staatsloterij met oudjaar, maar mijn twee loten leverden elk slechts een tientje op. Daarmee waren zelfs de kosten van deelname bij lange na niet gedekt. Een slechte investering? Nee, eenmaal per jaar een gokje wagen, is geen verslaving. De kans dat je hoofdprijs wint is praktisch onbestaande, maar dromen van al datgene dat je zou doen of ondernemen met zoveel geld op je bankrekening, is een plezierige bijkomstigheid van elke loterij. Mijn moeder zaliger kocht regelmatig een heel of half Staatslot. Zij droomde hardop van de harde euro's waarmee zij haar kinderen gelukkig kon maken. Met mijn deelname aan de oudejaarstrekking zet ik oude familietraditie voort. 

Nu had ik voor de trekking met oudjaar een account moeten aanmaken. Op die manier kan je simpel online meespelen met verschillende geldspelen, stelde ik vast. Dat was gemakkelijk. je hoeft niet meer naar de sigarenboer of postkantoor om een papieren lot te kopen. Maar het is ook verleidelijk om vaker te spelen dan goed voor je is. Gewoon even de app op je telefoon aantikken...

Deze week ging de telefoon. Een anonieme beller, die blijkbaar al vaker had gebeld om mijn smartphone, maar geen bericht had achtergelaten. Dit keer nam ik op. 'Met de Staatsloterij', zei de dame aan de andere kant van de lijn. 'Ik heb een leuk nieuwtje voor u...' Ik voelde mijn hart sneller kloppen. Heel even dacht ik dat ik, geheel onverwacht, een bonusprijs had gewonnen. Een leuk nieuwtje van de Staatsloterij, wat kon dat anders zijn? Inplaats van inhalig te informeren naar mijn geldprijs, riep ik spontaan: 'Aha, u bent de anonieme beller die mij al een week stalkt?' Daar had de dame geen weet van. Hij was haar niet bekend wie van het callcenter mij had geprobeerd te bereiken. 

Om een lang verhaal kort te maken: ik had niets gewonnen, maar ik was uitverkoren om voortaan maandelijks automatisch mee te spelen. Als ik dat deed, dan kreeg ik gratis lot. Ik kon op elk moment het automatisch gokken weer stopzetten. En uhh, er waren dan nog een paar dingen die de dame wilde weten, o.a. mijn rekeningnummer en een paar persoonlijke dingen. Toen ik aangaf dat het voor mij niet hoefde en dat ik mijn gegevens niet telefonisch of per mail wilde delen met een wildvreemde, bleef zij nog even aandringen. Zij schermde met wet- en regelgeving en dat alles volstrekt legaal was. 

Tja, ik kreeg tot slot nog een bandje te horen met informatie over mijn rechten en de privacyregels, die in Nederland gelden. Ik vertelde aan de computer dat ik door deze adverteerder - de Staatsloterij - niet meer lastig gevalen wenste te worden. Ik verbrak de verbinding. Teleurgesteld, maar ook gefascineerd door het feit dat heel even eurotekens in mijn hoofd zag toen de beller zich bekendmaakte. Meestal wimpel ik mannen of vrouwen die mij telefonisch lastigvallen met abonnementen of diepvriesproducten resoluut af, maar nu liet ik mijn hoofd op hol jagen. Vijf seconden, meer zal het niet geweest zijn.

Dezelfde dag ontving ik nog een telefoontje. Het was Linda, mijn persoonlijke adviseur van mijn bank. Ik ken haar niet, nooit gezien. Zij was blijkbaar nieuw en meteen gekoppeld aan mijn bankrekening, die helemaal niet zo spectaculair is, laat staan interessant voor Linda. Haar verhaal kwam erop neer dat cliënten amper nog fysiek in het bankfiliaal opdagen. De meeste verrichtingen gebeuren digitaal. Linda, die mij ongevraagd bij mijn voornaam noemde en steevast met je en jou begon - in Holland hoort dat zo, zal zij gedacht hebben - bleek niet eens op het kantoor van mijn bank te zitten maar ergens anoniem op een hoofdkantoor van waaruit zij de hele dag klanten moest lastig vallen. Zij somde alle voordelen op van mijn bankrekeningen - ik kon daar volgens haar veel meer uithalen - en had nog enkele beleggingsadviezen. Nou ja, Linda was minder opdringerig dan de mevrouw van de Staatsloterij, maar ik voel er vooralsnog niets voor om haar toe te laten in mijn financiële leven. 

 

In het centrum van de stad Wenen is dit jaar deze Bitcoin Shop geopend. De winkel ziet eruit als een bank. Mijn oog viel op de grote monitor frontaal in de shop, met een koers die tot in de hemel rijkt. Ik ben niet binnen geweest, maar ik stelde vast dat er volk stond om zich te laten informeren over de hype van deze cryptocurrency. De medewerker zag eruit als de verkoper van tweedehands auto's, zijn klant droeg een jas die ze alleen in Oost-Europa dragen. En er was een vrouw met geblondeerd haar en een opvallende bontkraag op haar winterjas. Een winkel waar je een gokje kunt wagen, voor wie geld teveel heeft, wit, grijs of zwart. Ik liep verder, maar dichterbij de bitcoin ben ik niet eerder geweest. 

Den blok

Een populair koffiehuis 8 in Gent. Hippe barista achter de bar, die de bestelde cappuccino prompt aan tafel serveert en ook nog de kunst beheerst van de latte art. Een sierlijke tekening in de melkschuim.

Het zit goed vol. Met goed volk. Het soort koffietent dat dienst doet als werkplek. Of als tussenstop op weg naar een hoorcollege of afspraak. Naast mij zitten twee studenten, hij een Vlaming, zij een Erasmus student. Hij spreekt Engels, zij Engels met een Amrikaanse accent. De Vlaming legt aan zijn buitenlandse studiegenoot of vriendin, wie zal het zeggen, uit hoe het er in een Belgisch studentenleven aan toe gaat. Het is december, volgende maand starten de examens. ‘We call that den blok.‘  Hij herhaalt dat nog twee keer: den blok, den blok. ‘That is how we call the period in which we prepare ourselves for the exams, den blok.’  Zijn gesprekspartner begrijpt het, zij vindt het, geloof ik, wel grappig. De jonge Vlaming roert tevreden in zijn cappuccino. Hij klinkt zelfzeker. Zijn toekomst uitgestippeld, een knappe tafelgenote. Wat wil je nog meer? ‘Ik denk er serieus over om advocaat te worden’, zegt hij. ‘Ik ben er klaar voor. Ik heb er lang over nagedacht is, maar dat is waar ik voor ga.’

Buiten waait het en het is koud. Ik verlaat de koffietent. Het is mooi als je weet wat je wilt. 

 

 

Ugly Eugene

 

Een koude zaterdag in december. Wij zijn wederom in Wenen, op bezoek bij onze zoon. Er waait een ijzige wind, maar de zon is van de partij en het belooft een heerlijke dag in de stad te worden. We verzamelen bij een park voor de wandeling Ugly Vienna. Onze gids is een Londenaar met een Iers paspoort, die al negen jaar in Wenen woont. Zijn hipster vrienden uit Londen heeft hij vaak uitgenodigd om de stad te leren ontdekken, maar de meeste van zijn maten verkiezen Barcelona of andere exotische oorden. Wenen, dat moet wel saai zijn.

Onze gids weet dat Wenen allesbehalve oubollig is. Hij verschijnt in een fluo oranje werkmansbroek, het soort werkkleding waar de vuilnismannen in deze stad hun status aan verlenen. Het is een gerespecteerde beroepsgroep, integenstelling tot de mannen van de vuilkar in Vlaanderen, waar wij wonen. Uit een onderzoek bleek onlangs dat negen van de tien parkwachters in de gemeentelijke milieustraat of containerpark agressief bejegend worden. 

Niet zo in Wenen. Volgens onze gids zijn de inwoners van Wenen allesbehalve hartelijke mensen met een open geest, maar wel dus altijd correct naar de vuilnismannen.

Enfin, die oranje broek dus. Een statement van ons gids, die Eugene blijkt te heten en met zijn zoon van vier in een appartement woont waarvoor hij met subsidie 800 euro betaalt. Eugene is een bijzonder humoristische kerel, een kruising tussen Michael Palin en John Cleese, maar misschien overdrijf ik nu. Erg grappig en gevat, een storyteller waarmee je elke dag op stap zou willen gaan. 

Maar Eugene is geen officële gids, hij heeft geen erkenning van het stedelijke gidsengilde. Hij is illegaal, heeft enkele boetes aan zijn oranje broek gehad, maar volhardt in zijn acties en wordt inmiddels gedoogd door de instanties. Sterker nog, Eugene en zijn vrienden van Places and Traces worden om advies gevraagd, gaan in gesprek met de stad en bespelen handig de internationale media. Af en toe hangt er een advocaat aan de lijn, omdat de eigenaar niet wil dat zijn pand in de Ugly Vienna wandeling wordt opgenomen. 

Nou ja, de clandestiene gids met Iers-Britse roots, laat je in ieder geval de stad zien, zoals je die als inwoner of als toerist wellicht niet zou zien. Gewoon door te wijzen op woningen, flatgebouwen, culturele centra of straatmeubilair waar je anders aan voorbij zou lopen.

In elk dorp of elke stad vind je wel lelijke plekken of panden. Zo bijzonder is het niet. Maar Eugene maakt er een feest van. Met zijn verhalen en humor vergeet je de kou op een dag als vandaag. 

Of, zoals de gids zelf zegt, ‘Het leven is te kort. Daarom liever een wilde levensstijl, aanbidt de chaos en laat je gaan. Mijn zoon en ik zijn opgehouden om het huis schoon te maken. Zonde van onze tijd. Toen hij alleen kon kruipen werd de vloer als vanzelf schoongemaakt, overal waar hij rondkroop. Maar nu hij loopt, laten we de rommel de rommel.’ 

 

 

 

 

Hotel Tirana

Het meest ontoegankelijke en geheimzinnige land van Europa. Het Noord-Korea van de Balkan. Albanië! Ik was er twee keer als journalist. De eerste maal kort na de val van de Muur. Wat zou de sloop van het IJzeren Gordijn en het einde van de Koude Oorlog betekenen voor het kleine, geïsoleerde Albanië, vroeg ik me af? Ik trok naar de ambassade in Bonn om een visum te bemachtigen. Dat lukte en ik mocht als verslaggever naar Tirana vliegen. Ik belandde in een zwart-wit road movie, werd teruggeworpen in de tijd en overgeleverd aan mijn gids Sventlana en haar collega's. In een staats-Volvo doorkruiste ik het land, sprak met tientallen mensen, ministers, partijbonzen en nam de vrijheid om in mijn eentje de wijken te verkennen, geobserveerd door de geheime politie ongetwijfeld. Bij de eerste vrije verkiezingen in 1992 was ik er terug in een totaal ander land, dat vrijheid ademde. Burgers klampten je aan op straat. nodigden je bij hen thuis uit. Later in 1997 brak in het land de anarchie uit, wapendepots werden geplunderd, mijn toenmalige collega-correspondent in Rome vloog spoorslags naar Tirana, deed verslag met ratelende mitrailleurs op de achtergrond. De revolte was al eerder begonnen, tussen mijn twee bezoeken in. Ik wilde zelf verslag doen van de onrust in het land, een visum had ik op zak, maar mijn vlucht strandde wegens een onaangekondigde staking in Rome. 

Afgelopen weekeinde waren er wederom parlementsverkiezingen in Albanië, dat zoveel jaren later in de wachtkamer zit om toe te treden tot de EU, maar wel al lid is van de Navo. Het kan verkeren. Ik vond thuis nog een reisgids uit 1988 van Piet Ordeman en Gerda Mulder. Er staat o.a. een foto in van de lobby van Hotel Tirana, in die tijd het enige fatsoenlijke hotel in de hoofdstad. Er was groep Amerikaanse Albanezen op bezoek, we hebben in de bar toen nog iets (te veel) gedronken, maar voor de rest was het er stil en verlaten. Ik herinner me dat ik 's morgens in de grote ontbijtzaal zat: twintig obers stonden met elkaar te kletsen of uit het raam te staren en de hotelgast moest het maar uitzoeken. 

Bijna 30 jaar later stuurt een familielid een foto van Hotel Tirana anno 2017. Hij is er als waarnemer bij de parlementsverkiezingen. Ik herken nog slechts de contouren, maar de jonge democratie bloeit. Met vallen en opstaan, tegen wil en dank.